kryzys demograficzny

Szkoły wyludniają się przez kryzys demograficzny. Rząd planuje reformę, by dostosować je do spadającej liczby uczniów i starzejącego się społeczeństwa. Mają przetrwać, pełniąc nowe funkcje – nie tylko edukacyjne. W wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się projekt nowelizacji Prawo oświatowe. W obliczu dramatycznych zmian demograficznych rząd przygotowuje się do głębokich zmian w...

Współczynnik dzietności w 2024 r. wyniósł 1,099 - to historycznie niski wynik. Żeby Polska się przynajmniej nie zwijała, powinien on wynosić 2,15, co znaczy, że rodzi się u nas dwa razy za mało dzieci. Tak źle jest tylko na Białorusi. Tanie mieszkania nie pomogą. Z Polską dzietnością jest naprawdę bardzo źle. W ubiegłym roku mówiliśmy,...

W ciągu kilku najbliższych lat Polska powinna przyjmować po 300 tys. cudzoziemców, żeby rynek pracy był stabilny. To ogromna grupa, wielokrotnie większa niż dziś. To by oznaczało, że byłoby ich w Polsce ponad 3 mln – wylicza ZUS. Po co ZUS-owi pracownicy ściągani masowo z zagranicy do Polski? Albo inaczej, dlaczego ZUS uważa, że powinniśmy...

Program 800+ to niewypał. Liczba urodzeń spadła do rekordowo niskiego poziomu, a prognozy nie napawają optymizmem. Inne kraje wdrażają ambitne reformy prorodzinne, w tym zwolnienia podatkowe dla pracujących matek. Eksperci sugerują, że Polska powinna pójść tą samą drogą.

Rynek pracy w Polsce przechodzi fazę stabilizacji, choć nie brakuje wyzwań. Po sezonowym wzroście bezrobocia w styczniu, wskaźniki wskazują na powrót do wcześniejszych poziomów. Jednocześnie malejąca liczba ofert zatrudnienia i ostrożność pracodawców sugerują, że strukturalne zmiany demograficzne coraz mocniej wpływają na sytuację zawodową Polaków.

W ciągu ostatnich dziesięciu lat liczba pracujących emerytów zwiększyła się połowę, a jeszcze tak naprawdę nie zaczęliśmy odczuwać kryzysu demograficznego. Jak myślicie, co się stanie, gdy zniknie populacja pięciu województw? Nie będzie rąk do pracy, więc wiele branż będzie oferować seniorom kokosy, byle tylko nie odchodzili na zieloną trawkę.

Polskę dotyka poważny problem demograficzny co najmniej od ćwierćwiecza, ale przez długi czas można to było dostrzec, głównie analizując dane GUS-u. Teraz starzenie się społeczeństwa staje się widoczne gołym okiem i dochodzi do tak symbolicznych zmian, jak zastępowanie działów dla dzieci w sieciówkach działami z artykułami dla zwierząt domowych. Najnowsze badania pokazują dewastujący wpływ zmian demograficznych na rynek produktów dla dzieci.

Wprowadzony w 2016 roku program Rodzina 500+ miał być przede wszystkim sposobem na odwrócenie negatywnych trendów demograficznych, ale jednocześnie miał zwalczyć ubóstwo dzieci. Takie cele zostały wprost zapisane przez autorów ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, ale wiemy dziś, że na obu polach program poniósł porażkę pomimo wydania ponad 300 mld zł.

Chińskie PKB wzrosło w trzecim kwartale o 4,6 proc., a to oznacza, że to jest to już drugi z rzędu kwartał, w którym założony przez rząd w Pekinie wzrost gospodarczy na poziomie 5 proc. się nie zmaterializował. Toczące chińską gospodarkę choroby z gigantycznym kryzysem rynku nieruchomości na czele nie przechodzą, co niedawno skłoniło władze do poluzowania wymogów ostrożnościowych wobec banków, by te zalały kraj kredytami. Ekonomiści mają wątpliwości, czy ten program stymulacyjny zadziała.

Wraz z dynamicznymi zmianami technologicznymi na świecie zachodzą również istotne zmiany społeczne, które można obserwować, m.in. analizując dane demograficzne. Badacze z lat 90. XX w. przewidywali, że po okresie spadków wskaźników urodzeń nastąpi odbicie, a sytuacja demograficzna powróci do wcześniejszych poziomów. Tak się jednak nie stało. Jak wyglądają zatem dzisiejsze prognozy dla Polski? W jakim stopniu państwo ma realny wpływ na liczbę urodzeń i jak zmienia się podejście do posiadania dzieci? Na te i inne pytania odpowiedzi udzielił dr Paweł Strzelecki, doradca ekonomiczny z Departamentu Statystyki NBP, w rozmowie z „Obserwatorem Finansowym”.

W ostatnich dziesięciu latach liczba obcokrajowców legalnie pracujących w Polsce wzrosła ponad 11-krotnie. Na początku 2014 r. było ich ok. 100 tys., obecnie jest to ponad 1,1 mln osób. Jednak tempo napływu imigrantów osłabło. W 2023 r. przybyło ich 65 tys., niemal trzykrotnie mniej niż w rekordowym 2022 r. (188 tys.) i najmniej od 2014 r. – wynika z najnowszej analizy ekonomistów Credit Agricole. Co to oznacza dla rynku pracy? Będziecie pracować wydajniej, ale za większe pieniądze. No chyba że zastąpi was sztuczna inteligencja.

Niemal 40-milionowy kraj. Takie określenie Polski właściwie straciło już rację bytu, a jest już nieuniknione, że za kilkadziesiąt lat liczba mieszkańców spadnie najpierw poniżej 30, a potem nawet poniżej 20 milionów. Najnowsze dane Eurostatu mówią, że Polska obecnie liczy już tylko 36,6 mln mieszkańców, a według ONZ w 2100 r. będzie nas zaledwie 19,5 mln. Szokujące? Demografowie i tak uważają, że liczba ta może być przeszacowana.

Na koniec marca 2024 r. liczba ludności Polski wynosiła niecałe 37,6 mln i – jak podaje GUS – tym samym zmniejszyła się w porównaniu z analogicznym okresem 2023 r. o 133 tys. osób. Urząd alarmuje, że te niekorzystne trendy obserwowane są od lat. W konsekwencji prognozy pokazują, że pod koniec 2050 r. liczba ludności naszego kraju wyniesie 34,0 mln osób, a w 2060 r. nie przekroczy 31 mln (30,9 mln). Wpływ na ten wynik ma liczba urodzeń i tutaj prognozy też są alarmujące - jeszcze dwa lata temu ONZ przewidywał, że w 2055 r. poziom urodzeń w Polsce wyniesie 272 tys., tymczasem osiągnęliśmy go grubo przed czasem - w 2023 r.

Już od kilku lat słychać, że Polska stoi w obliczu kryzysu demograficznego. Młodych pracowników jest coraz mniej, za to wydłużył się okres aktywności zawodowej osób starszych. To wszystko będzie miało znaczący wpływ na rynek pracy. W związku z tym firmy muszą zacząć opracowywać strategię, uwzględniając różnorodność wiekową pracowników. Przedsiębiorcy wskazują, że wiążą się z tym pewne wyzwania, ale 69 proc. z nich podaje, że już teraz pracują dla nich przynajmniej trzy różne generacje.

Prognozy demograficzne nie pozostawiają złudzeń, podaż pracy w kolejnych latach będzie spadać, ponieważ widać już teraz, że z roku na rok zmniejsza się liczba ofert od pracodawców. Automatyzacja, sztuczna inteligencja, zmiana modelu zatrudnienia też nie podostają bez wpływu na to, co dzieje się na rynku pracy. Personnel Service ryzykuje tezę, że osiągnęliśmy maksymalną liczba miejsc pracy w Polsce. Teraz liczba etatów będzie spadać.

Polska jako kraj liczący prawie 40 mln mieszkańców? Jeszcze kilka lat i takie określenie będzie już mocno na wyrost, a z każdym rokiem będziemy zbliżać się do 30 mln mieszkańców. Kryzys demograficzny Polski trwa od wielu lat, choć dotąd za bardzo nie odczuwaliśmy jego bezpośrednich efektów, ale ten „okres ochronny” właśnie mija. Główny Urząd Statystyczny prognozuje, że w 2060 r. Polska będzie liczyć 30,9 mln mieszkańców, a to będzie mieć poważne konsekwencje gospodarcze.

W Europie rodzi się coraz mniej dzieci. Z danych opublikowanych przez Eurostat wynika, że w 2022 r. w całej Unii Europejskiej było to 3,88 mln dzieci – 800 tys. mniej niż czternaście lat wcześniej. Pikują też współczynniki dzietności i niestety Polska jest jednym z krajów, w których wyniki są najgorsze.

Wielka koreańska spółka działająca na rynku nieruchomości będzie płacić równowartość około 300 tys. zł każdemu pracownikowi, któremu urodzi się dziecko. Firma deklaruje też, że wypłaci becikowe nawet trzy lata wstecz, co będzie ją kosztowało równowartości ponad 21 mln zł. Tak niezwykłe programy pronatalistyczne nie dziwią jednak w kraju o najniższym współczynniku dzietności na świecie.

Chiny nie tylko nie są już najludniejszym państwem świata, bo ten tytuł na dobre oddały już Indiom, ale liczba osób zamieszkujących Państwo Środka kurczy się coraz szybszym tempie. Polityka jednego dziecka zaczyna zbierać swoje żniwo i Pekin będzie musiał dostosować gospodarkę do nowych realiów starzejącego się społeczeństwa. Na razie Chiny próbują walczyć z wewnętrznym kryzysem gospodarczym, którego skutki odczuwamy także w Polsce.

Nie tylko Polska mierzy się z kryzysem demograficznym, ale również inne kraje europejskie. Choć populacja ludzi na ziemi rośnie w błyskawicznym tempie, to jednak w krajach rozwiniętych dzieje się na odwrót. Oto przykłady z całego świata polityki prorodzinnej - i te, które warto powielić, i te, których lepiej nie powtarzać.